چرم جیر چیست و چه کابردهائی دارد؟

جیر چیست؟ جیر یکی از انواع چرم طبیعی است که به دلیل زیبائی خاص و منحصر به فردی که دارد در دنیای مد بسیار محبوب و پرطرفدار است. در این نوشته به طور کامل با جیر، معایب و مزایا و نحوه ی نگهداری جیر آشنا شوید.

پیشینه جیر:

پیشنه جیر؛ بشر از همان ابتدا، از پوست حیوانات برای ساخت لباس، وسایل خانه و لوازم رزمی استفاده می‌کرده است. اما در دوران انقلاب صنعتی بود چرم دستخوش تغییرات بزرگی شد که با معرفی چندین روش جدید استفاده از مواد شیمیایی برای تبدیل پوست به کالایی کاربردی و لوکس شروع شد.

جیر به طور خاص، در قرن بیستم بسیار محبوب و پرطرفدار شد؛ این محبوبیت جیر تا حد بسیاری نشات گرفته از صنعت مد بود که به دلیل ظرافت و جنبه‌ی لوکسی که جیر دارد. در صنعت مد بسیار مورد توجه قرار گرفت.
علاوه بر این، جنبه دیگر جیر یعنی تطبیق‌پذیری آن، جذابیت و محبوبیت آن را چند برابر نمود.

جیر چیست؟

اکثر افراد به دلیل ظاهر خاصی که جیر دارد ممکن است تصور کنند جیر از مواد مصنوعی ساخته شده و چرم طبیعی نیست. اما در واقع، جیر ماده‌ای است که طی فرایندهایی از پوست حیواناتی مانند گوسفند و گاو… ساخته می‌شود.

تولید چرم فرایندی پیچیده‌ای است. برای تولید هر نوع چرم، از قسمت‌های مختلف پوست و روش‌های متفاوتی استفاده می‌شود.

 

چرم جیر از لایه‌های میانی یا داخلی پوست حیوان ساخته شده می‌شود. لایه‌های میانی پوست حیوان، لایه‌های محکم چرمی هستند که از الیاف کلاژن تشکیل شده‌اند. این لایه‌ها به اندازه چرم‌های دانه کامل و دانه بالا قوی نیستند، اما به دلیل نرمی و انعطاف‌پذیری، چرم بسیار خوبی برای تولید جیر مهیا می‌کنند.

لایه خارجی پوست حیوانات به دلیل اینکه از آنها در برابر عوامل خارجی مثل آفتاب، باد و باران و سرما محافظت می‌کند. بسیار محکم و مقاوم است. اما لایه‌های داخلی پوست که از بافت چربی و مواد آلی تشکیل شده، شل‌تر، نرمتر و انعطاف‌پذیرتر بوده و به اندازه لایه بیرونی پوست سخت و مقاوم نیستند. بنابراین برای تهیه جیر بهترین گزینه می‌باشند.
برای تولید جیر پوست را برش و لایه داخلی آن را سنباده می‌زنند تا الیاف آن بلند شود.

همانطور که گفته شد، جیر از داخلی‌ترین لایه پوست تولید می‌شود، چرم جیر نازک و پرزدار است. جیر به اندازه چرم معمولی سختی و مقاومت نداشته به همین دلیل، حساس‌تر است و راحت تر پاره می‌شود.
به عبارت دیگر؛ چون چرم جیر نازک‌تر و نرم‌تر از انواع دیگر چرم است، آسیب‌پذیرتر هم هست. هر چند که همین نرمی و انعطاف‌پذیری دلیل ارزشمندی جیر است.

جیر در بین انواع چرم لطافت و جلوه بی‌نظیری دارد، بهترین نوع جیر از پوست گوسفند تولید می‌شود. هر چند از پوست دیگر حیوانات مانند گاو و گوساله و… نیز برای تولید جیر استفاده می‌شود. اما پوست گوسفند و بره  به دلیل نازک‌تر بودن، نرم و انعطاف پذیر می‌باشد و برای تولید جیر مناسب‌تر است.
پوست حیوانات دیگر مثل گاو هم هر چند برای تولید  جیر استفاده می‌شود. اما به دلیل خشن و زمخت بودن جیر حاصل از آن ظاهر چندان خوبی ایجاد نمی‌کند.

جیر به دلیل اینکه امکان تنفس خیلی خوبی نسبت به چرم معمولی دارد و عرق و بخار را سریعتر دفع می‌کند. برای تولید محصولات زیادی از جمله کفش‌های سبک تابستانی، بوت و نیم‌بوت و یا لباس‌های باکیفیت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
استفاده از جیر در تولید کیف، کفش، روتختی، پرده، و سایر لوازم جانبی رایج است.

جیر همچنین به دلیل زیبائی و ظرافت، گزینه‌ای مناسب برای تولید دستکش است.

جیر، چرمی لوکس با ظاهری تزئینی است، جیر این قابلیت را دارد که به رنگ‌های مختلف رنگ‌آمیزی شود. از آنجا که جیر نرم و نازک است، برای تولید لباس و دیگر کالاهایی که چرم‌های ضخیم‌تر برای آنها بسیار سفت و سخت است بسیار مناسب است.

همچنین جیر برای سایر محصولات چرمی نیز به عنوان آستر یا پوشش داخلی بسیار عالی، استفاده می‌شود.

مزایای جیر:

جیر دارای مزایای زیادی در مقایسه با سایر انواع چرم نیز هست، ظرافت و ظاهر  جذاب، جیر را به ماده‌ای بسیار مطلوب تبدیل کرده است.

جیر رخی منحصر به فرد دارد.

 جیر بسیار نرم و لطیف است و جلوه‌ای  لوکس دارد.

انواع جیر ضخیم‌تر می‌تواند بادوام باشد.

معایب چرم جیر:

یکی از بزرگترین مزایای جیر و در عین حال  یکی از بزرگترین نقاط ضعف آن نازک بودن جیر است. از آنجا که جیر نازک است، ماندگاری آن به اندازه انواع دیگر چرم نیست. البته این به این معنی نیست که جیر زیاد بی‌دوام است، بلکه جیر نسبت به سایر چرم‌ها نازک‌تر است . سختی خیلی زیاد چرم معمولی را ندارد.

همچنین، پرزدار بودن جیر می‌تواند باعث نفوذ خاک، روغن و رطوبت به سطح جیر شود که همین مساله باعث می‌شود جیر بیشتر در معرض لک و آسیب قرار گیرد.

مراقبت مناسب می‌تواند به جلوگیری از این مسئله کمک کند اما باید به اصول مراقبت از جیر آگاهی داشت.

 جیر آب را به راحتی جذب می‌کند، بنابراین نباید با آب تماس پیدا کند.

جیر استعداد بسیاری برای لک شدن دارد، می‌تواند به سرعت کثیف و لک شود.

جیر طبیعی با کیفیت گران است.

مقایسه جیر و نبوک:

در نبوک قسمت رو به بیرون بوست تراشیده می‌شود، و در واقع برخلاف جیر برای تهیه نبوک از سطح خارجی پوست استفاده می‌کنند. هر چه چرم به سطح اصلی و بیرونی پوست نزدیک تر باشد، الیاف محکم‌تر می‌شوند. بنابراین نبوک مقاومت بیشتری نسبت به جیر دارد و الیاف جیر به اندازه نبوک محکم و متراکم نیستند. همچنین نبوک از جیر گرانتر است که دلیل آن نیز همان محکم بودن و مقاومت بیشتر نبوک است.

به طور کلی می‌توان گفت نبوک دو تفاوت عمده با جیر دارد: 

یک: نبوک به نرمی جیر نیست و پرزهای بسیار کوتاهی دارد، درحالی که پرزهای جیر بلندتر است.

دو: نبوک نسبت به جیر، کمی سنگین تر و بادوام‌تر است، زیرا از قسمت خارجی پوست تولید شده است.

بنابراین روش‌های نگهداری و مراقبت از جیر و نبوک هم تا حدودی با هم تفاوت دارد.

وقتی صحبت از نبوک و جیر می‌شود، نمی‌توان گفت کدام بهتر یا بادوام‌تر است، این مساله بستگی به این دارد که شما به دنبال چه هستید.

در مقاله نبوک چیست و چگونه از نبوک نگهداری کنیم؟ به طور کامل با نبوک آشنا شوید.

نحوه مراقبت از جیر و افزایش ماندگاری آن

هر چند دوام و استقامت جیر نسبت به چرم معمولی کمتر است، اما این بدین معنی نیست که جیر به راحتی پاره می‌شود. اگر جیر خراش پیدا کند، می‌توان خراش‌ها را از بین برد، و کمی آب یا خاک نمی‌تواند کالای جیر شما را برای همیشه خراب کند.

جیر مانند بقیه انواع چرم، نیاز به مراقبت و نگهداری دارد. البته روند و نحوه نگهداری از جیر با انواع دیگر چرم متفاوت است و قرار نیست برای مراقبت از جیر از واکس، کرم و نرم کننده چرم استفاده نمود.

برای تمیز کردن گرد و خاک جیر می‌توانید با یک برس مخصوص به آرامی محصول جیر خود را برس بکشید.

برس کشیدن جیر باعث می‌شود، لطیف و صاف بماند و پرزهای جیر حالت اولیه خود را حفظ کنند.

برای تمیز کردن لکه چربی روی جیر می‌توانید از نشاسته ذرت استفاده کنید. مقداری نشاسته روی لک بریزید. اجازه دهید که نشاسته چربی را جذب کند، سپس جیر را برس بکشید. اگر چربی کاملا برطرف نشده بود مجددا این عمل را تکرار کنید و در آخر جیر را مجددا برس بکشید.

سایر نکات:

به هیچ  عنوان از مواد شوینده مانند صابون برای تمیز کردن لکه‌های جیر استفاده نکنید.

اگر جیر خیس شد اجازه دهید خشک شود سپس آن را به آرامی برس بکشید تا پرزها حالت اولیه خود را به دست آورد.

هنگام برس کشیدن جیر برای آنکه پرزها حالت اولیه خود را به دست آورد به آرامی و در یک جهت جیر را برس بکشید.

اگر جیر شما زیاد خیس یا گل آلود شده بود با دستمال آب آنرا بگیرد و سپس اجازه دهید خشک شود، بعد خشک شدن جیر، آن را برس بکشید.

به هیچ عنوان از شسوار یا حرارت برای خشک کردن جیر استفاده نکنید، زیرا هم به چرم آسیب می‌رسد و هم باعث ایجاد لک روی جیر می‌شود.

با توجه به اینکه جیر نسبت به  آب و گل حساس است. بهتر است در روزهای بارانی و یا در مکان‌هایی که امکان گل آلود شدن جیر وجود دارد حتی‌الامکان کفش جیر خود را نپوشید.

قبل از اینکه کفش جیر استفاده شود، بهتر است که روی جیر از اسپری ضدآب استفاده شود.

اسپری ضدآب باعث می‌­شود که جیر در برابر آب و رطوبت مقاوم شود و سایر آلودگی‌ها و ذرات گردوغبار و خاک  نیز کمتر به جیر جذب شود.

شرایط نگهداری چرم جیر:

چرم طبیعی به طور کلی باید در مکان خنک، خشک و بدون گرد و غبار نگهداری شود، محصولات چرمی و همچنین چرم جیر را مواقعی که استفاده نمی‌کنید. در محیطی خشک و با تهویه مناسب نگهداری کنید، جریان هوا به الیاف طبیعی چرم  اجازه تنفس می‌دهد.

در صورتیکه چرم را در محیطی بدون تهویه مناسب نگهداری کنید، ممکن است رطوبت بالا رفته، چرم کپک زده و آسیب ببیند. همچنین اگر رطوبت بسیار پایین باشد، چرم شروع به خشک شدن می‌کند.  این امر منجر به ترک خوردن چرم می‌شود.

اگر کفش یا بوت جیر رطوبت دارد، قبل از اینکه آنرا بایگانی کنید حتما از خشک شدن کامل آن اطمینان حاصل کنید.

بهتر است چرم جیر خود را در کیسه مخصوص خود در اتاق و یا کمد لباس قرار دهید.

 

سوالات متداول درباره جیر

آیا جیر خوب است؟

بله، جیر نوعی چرم طبیعی بسیار زیبا و باکیفیت است، اگر چه جیر به اندازه چرم دانه کامل و نبوک محکم و مقاوم نیست. اما مقاومت قابل قبولی دارد و در صورتیکه به درستی مراقبت و نگهداری شود، می‌تواند چندین دهه دوام بیاورد.

آیا جیر، چرم طبیعی است؟

بله، جیر، چرم طبیعی است. این ماده از قسمت داخلی پوست حیوان ساخته شده و برای پرزدار شدن و پیدا کردن حالت مخملی سنباده زده شده است تا ظاهری منحصر به فرد و جذاب ایجاد شود.

آیا چرم جیر بادوام است؟

بله، جیر از چرم طبیعی تهیه و از قسمت بادوام پوست ساخته شده است؛ این ماده معمولاً بادوام است. جیر برای تهیه پوشاک، تودوزی و انواع کالاهای چرمی پوشیدنی و همچنین لوازم شخصی استفاده می شود.

چه تفاوتی بین جیر و سایر انواع چرم وجود دارد؟

جیر نوعی چرم است که برای ایجاد پرز، سنباده زده شده است. بنابراین در حالی که چرم یک اصطلاح عمومی است که می‌تواند انواع مختلف و کیفیت مواد را نشان دهد. جیر به گروه خاصی از چرم گفته می‌شود که به روش خاصی پردازش شده است؛ چرم جیر مطمئنا چرم طبیعی است.

آیا جیر ضدآب است؟

به طور کلی، نه؛ این ماده در حالت معمول نه تنها در برابر آب مقاوم نیست. بلکه، پرزهای جیر باعث می‌شود تا جیر پس از مرطوب شدن، آب بیشتری را به خود جذب و حفظ کند. از آنجائی که چرم از الیاف طبیعی تولید شده، می‌تواند خیس شود و با خیس شدن تغیر رنگ دهد، اما معمولا پس از خشک شدن مجددا به رنگ اولیه خود برمی گردد.

در صورت تمایل، م توان با استفاده از اسپری ضدآب مخصوص جیر را ضدآب کرد تا در برابر آب و رطوبت و سایر آلودگی‌ها محافظت شود.

آیا چرم جیر به راحتی خراش برمی دارد؟

بله، جیر به راحتی خراش برمیدارد، از آنجا که جیر نوعی چرم طبیعی است، اجسام تیز و برنده روی آن اثر می‌گذارند. اما چون سطح آن از بسیاری الیاف ریز، برجسته و پرزدار تشکیل شده است، می‌توان خراش آن را با برس زدن الیاف پنهان کرد.

کلام آخر

 جیر طبیعی محصولی لوکس و دارای محبوبیت زیادی است. لطافت، نرمی  و انعطاف‌پذیری، جیر را برای تولید طیف گسترده‌ای از محصولات به گزینه‌ای بسیار عالی تبدیل کرده است. هر چند نگهداری این چرم کمی دقت می‌طلبد، ظرافت و لطافت آن احساس زیبائی خاصی ایجاد می‌کند که به زحمت مراقبت از آن می‌ارزد.